De LimburgCollectie uitgelicht #12: Kasteel Borgharen

De LimburgCollectie uitgelicht #12: Kasteel Borgharen

De LimburgCollectie is de spiegel van de Limburgse samenleving, vastgelegd in collecties van musea, archieven, bibliotheken en verenigingen. Het is een rijke, veelomvattende verzameling van publicaties in of over Limburg en objecten die de geschiedenis van Limburg in zich dragen. Denk aan boeken en oude drukken, kaarten, grafiek, reisverslagen van Jezuïeten, maar ook aan kunstobjecten, artefacten en archiefstukken. Als samenwerkende organisaties willen wij deze LimburgCollectie behouden voor de toekomst, (digitaal) toegankelijk maken, bekendheid geven en op een aansprekende manier laten beleven door een zo breed mogelijk publiek.

Wat is er allemaal te vinden in de #LimburgCollectie? Om dat te laten zien zullen we iedere maand een bijzonder stuk delen uit een van de collecties van de deelnemers en partners. Deze maand kunt u op de website lezen over kasteel Borgharen. 

Stichting Limburgse Kastelen

Limburg is rijk aan cultuur en een kastelenprovincie bij uitstek. Stichting Limburgse Kastelen zet zich actief in voor het behoud van Limburgse kastelen als monument in hun historische context, want zij vormen met hun bijgebouwen, omgrachting en groenaanleg een karakteristiek ensemble dat uniek is voor Limburg en haar geschiedenis. Naast behoud en restauratie stimuleert de stichting onderzoek naar en publicaties over de Limburgse kastelen.

Historie Kasteel Borgharen

Een bekend Limburgs kasteel is Kasteel Borgharen, een van oorsprong middeleeuws kasteel gelegen aan de rivier de Maas in het dorp Borgharen. Het kasteel, de kasteelhoeve, de pachthoeve en de tuinen, inclusief diverse poorten, hekken, kademuren en bruggen, zijn allen als rijksmonument aangewezen.

Het kasteel verleent zijn naam aan de familie van Haren, de bouwers van de voorloper van het huidige kasteel. Vroeger ook wel bekend onder de naam Ophaeren. Het dorp Borgharen is naar het kasteel vernoemd. Het kasteel kent een lange en bewogen geschiedenis. Zo is het meerdere malen verwoest en opnieuw opgebouwd gedurende de Middeleeuwen en later in de 18e eeuw is het regelmatig verbouwd.

Het huidige kasteel is volledig omgracht met als middenvleugel een 17e-eeuws halfrond hoofdgebouw in barokke stijl, geflankeerd door twee vierkante torens uit de 15e eeuw. Het hoofdgebouw bestaat uit een 12e-eeuwse vierkante woontoren met een in de 13e eeuw toegevoegde schildmuur. In 1785 kreeg het hoofdgebouw mergelbekleding met een classicistisch uiterlijk en werd het voorzien van een hardstenen bordes met dubbele trap. In 1895 heeft architect Pierre Cuypers een neogotisch poortgebouw met een ronde traptoren en een helmdak toegevoegd aan de hoofdingang. In 1790 is rondom het kasteel een tuin aangelegd in Engelse landschapsstijl. Het interieur kenmerkt zich voornamelijk door de 18de-eeuwse rijke aankleding en decoratie in Franse Lodewijk XVI en Lodewijk XV stijl, maar ook de neogotiek is in het interieur terug te vinden.

Toekomst

De laatste adellijke bewoonster van het kasteel was Simone, barones de Moffarts-barones de Rosen de Borgharen (1905-1983), dochter van Jeanne, barones de Rosen de Borgharen-barones de Selys Longchamps (1881-1944). In 1975 kwam het kasteel in bezit van echtpaar Veenhuizen en door financiële problemen hebben zij uiteindelijk het kasteel opgesplitst in appartementen ter verhuur. Later hebben ook nog zij grote onderdelen van de inboedel verkocht, waaronder schedels uit de crypte van de adellijke familie Isidoorn à Blois uit de 17e eeuw.

In 2003 kocht de huidige eigenaar, Ronny Bessems, het kasteel voor 1 euro, een jongensdroom die uitkwam. Bessems is met de hulp van honderden vrijwilligers (professionals en amateurs), subsidies en schenkingen al jaren bezig m het monumentale pand in ere te herstellen. De vrijwilligers zijn elke zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur vlijtig bezig met monnikenwerk, variërend van het afbikken van verflagen, tegels, lijmlagen en vastgeplakte of vastgeniete vloerbedekking uit alle appartementen tot het restaureren van schilderijen, hekwerken etc. Een monsterklus, maar met resultaat!

Dankzij subsidies, crowdfunding is al een groot gedeelte van het complex gerestaureerd. Daarnaast is het gelukt om enkele stukken van de inboedel die eerder verkocht waren, weer terug te kopen. Zo zijn er verschillende wandschilderijen, glas in lood en zelfs de schedels weer teruggekocht. Hun laatste aanwinst is een specifiek voor Kasteel Borgharen gemaakte bibliotheekkast, ontworpen door de Limburgse architect Matthias Soiron en vergroot door Pierre Cuypers.

Het is dus niet verwonderlijk dat in 2018 het kasteel de Inspiratieprijs van het Prins Bernhard  Cultuurfonds Limburg heeft gewonnen.

Bekijk hier twee video's over het kasteel: